Whisky, de prachtige amberkleurige vloeistof die onze zintuigen weet te beroeren. Maar waarom kennen wij whisky eigenlijk als een ‘bruinachtige’ vloeistof? Wij hebben al zo vaak een gepassioneerde ode geschreven aan de smaak, de geur en de beleving van whisky, maar we hebben nog nooit echt gekeken naar de kleur. Waar komt die kleur van whisky eigenlijk vandaan?
Vandaag bekijken we eens in detail het verhaal achter de tint van onze favoriete drank en het hoe-en-waarom omtrent de uiteenlopende variaties in kleur.
De kleur van whisky herkennen en benoemen
Wanneer we de kleur van de verschillende whisky’s beoordelen, valt ons op dat deze doorgaans een variatie op de gangbare gouden roestige amberkleur is. In de onderstaande tabel, gemaakt door de whiskyliefhebbers van Whisky Magazine, kun je duidelijk het kleurverloop van de verschillende kleuren van whisky’s zien, met de bijbehorende benamingen.
Wat je meteen opvalt is dat de meeste whisky’s dus goudbruin van kleur zijn, maar er toch opvallende variaties op deze kleur te herkennen vallen. Reuze interessant. Vijftig tinten bruin, zeg maar. Vergelijk je whisky thuis bijvoorbeeld eens met andere whisky’s aan de hand van dit handige tabelletje. Welke kleur heeft jouw favoriet?
Waar komt de kleur van je whisky vandaan?
In het kort: De kleur van een whisky is overwegend een resultaat van het rijpingsproces. Whisky is in den beginne kleurloos en krijgt haar karakteristieke tint als gevolg van het rijpen in een bepaald type vat en voor een bepaalde tijd. Whisky onttrekt als het ware kleur van het vat. Hoe langer de desbetreffende whisky in een vat heeft gerijpt, hoe donkerder de kleur.
De materialen gebruikt in de vaten waarin de whisky vaak jarenlang rijpt zijn van doorslaggevend belang voor de kleur. Whisky die jarenlang in verkoolde eikenhouten vaten heeft doorgebracht is natuurlijkerwijs het donkerst van kleur. Daarnaast heeft deze whisky vaak een complexere smaak dan whisky die in andere vaten heeft gerijpt of slechts enkele maanden in soortgelijke vaten heeft doorgebracht. Er zijn verschillende technieken die gebruikt worden om vaten te verkolen (of ‘charring’ in het Engels).
Dit filmpje laat mooi zien hoe dit in zijn werk gaat:
De invloed van het type vat op de kleur
Daarnaast is ook de achtergrond van het vat van belang voor de kleur. Amerikaanse bourbon moet bijvoorbeeld gerijpt worden in nieuwe (ongebruikte) eikenhouten vaten, wat de whisky meteen een donkerdere kleur geeft. Schotse whisky daarentegen wordt vaak gerijpt in vaten die meermaals worden hergebruikt. Hoe vaker een vat wordt hergebruikt, hoe minder kleur er zal worden onttrokken door de whisky. Dit is de reden waarom Schotse whisky vaak wat lichter van kleur is.
Een whisky kan ook donkerder van kleur zijn doordat deze een bepaalde periode heeft gerijpt in ex-sherryvaten. Hoe langer een whisky in sherryvaten heeft gerijpt, hoe donkerder de kleur. Geheel witte, doorzichtige whisky bestaat overigens ook. Dit is whisky die in niet verkoolde vaten werd bewaard. Dit kan door filtratie nog doorzichtiger en helder worden.
Misleidende kleurstoffen en distilleertechnieken
Aangezien whisky met een rijke kleur gewaardeerd wordt door veel whiskydrinkers, zijn de producenten hierop ingesprongen met enkele ‘foefjes’. Veel distilleerderijen zijn aan het experimenteren geslagen om het kleuringsproces te versnellen en hebben hier al flinke stappen mee gemaakt. Zo werd er zelfs geëxperimenteerd met het gebruiken van kleinere vaten, het inbrengen van verkoolde staven in de vaten whisky en met kleurstoffen die de kleur nabootsen.
Deels is de kleur van whisky sowieso al te verklaren door het toevoegen van spirit caramel, een substantie met de naam E150a die vrijkomt wanneer je suiker verhit. De substantie wordt enkelweg toegevoegd om de kleur van een gehele batch wat gelijker te trekken. Zodat de whisky’s allemaal een mooie vergelijkbare kleur hebben. Dit is een erg veel voorkomende praktijk bij veel types whisky’s (behalve bij Amerikaanse bourbon), waar de echte whiskypuristen hun vraagtekens bijzetten.
Onderzoek heeft uitgewezen dat dit geen invloed heeft op de smaak van whisky, maar enkel op de kleur. De distilleerders willen hiermee tegemoet komen aan de voorkeur van consumenten voor donkerdere whisky’s, aangezien dit wordt geassocieerd met oudere whisky’s. Dit kan soms wat misleidend werken. Denk dan ook zeker niet dat donkere whisky altijd ouder is.
Zijn de smaak en kleur van whisky verbonden?
Nu is het belangrijk om te weten of donkerkleurige whisky’s anders smaken dan hun lichtere evenknie. Buiten het psychologische effect van de kleur van hetgeen je drinkt of eet, is de kleur vaak een indicatie van de smaak. Lichtere whisky’s zijn vaak wat fruitiger en lichter, terwijl de donkere whisky’s vaak herkenbare gerijpte invloeden hebben zoals vanille, karamel en suikerriet. De tijd die de whisky heeft doorgebracht in de eikenhouten vaten heeft een evenredig effect op de smaak en de kleur van de whisky.
4 reacties op dit artikel
Als we uit experiment een fles Ierse whiskey kopen (de connemara 22 jear single malt peated) is toch helder van kleur, wat zegt dat over de rijping en de vaat
De smaak is toch +~ zoetachtig
Persoonlijk vind ik het lekker
Het is een vraag reactie
Beetje laat maar toch, ook Cooley rijpt haar whiskey op gebruikte bourbon vaten en deze kunnen in een bepaalde mate van binnen gebrand (charred) zijn. Hoe hoger het char level, hoe donkerder de whiskey. Dat hoeft echter niet, zeker niet als je van plan bent de whisky lang te laten rijpen. Dus in dit geval zegt de kleur weinig over de rijping. Leuk youtube filmpje van Carol Bennett of Oban Distillery voor je: How does Whiskey Age in a Barrel – https://youtu.be/lPkpjVlMw4A
Alle grote merken die er zijn, namelijk alles wat op 40% of 43% is gebotteld, heeft zijn kleur niet uit de vaten, maar wordt gekleurd door de toevoeging van E150a, een reuk en smaakloos karamel.
Die whisky’s worden koude gefiltreerd en raken daardoor alle kleur kwijt. En die moet dus weer toegevoegd worden. Niet het enige bezwaar tegen koude filtratie. Je raakt namelijk ook een behoorlijk deel van het karakter en smaak van de whisky kwijt.
Wat bezielt mensen toch om kaas, krentenbrood, vlees, worst en – inderdaad – ook allerlei dranken te gaan kleuren?
Behalve een zinloze tint voegt voegt het niets toe; het gebruik van E150a t/m d en andere kleurstoffen zou gewoon verboden moeten worden, in ieder geval binnen de EU.
Ik heb wat whiskies van kleine bottelaars die qua geur, smaak en beleving beter zijn dan alles wat standaard in de winkel te koop is.
Voorbeeld? Een 16 jaar oude Coal Ila op vatsterkte die bijna kleurloos is en desondanks de mooiste die ik ooit heb mogen ervaren.
Laten we stoppen met al die optische onzin!